Đầu tư công là gì? Vai trò & các nhân tố ảnh hưởng đến đầu tư công 

Đối với một quốc gia đang phát triển như Việt Nam thì đầu tư công đóng vai trò quan trọng trong việc hoàn thiện và phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng kinh t- xã hội và hỗ trợ hoạt động của tất cả các thành phần kinh tế từ đó tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế đất nước. Để hiểu hơn về nội dung của đầu tư công là gì, chúng ta hãy cùng theo dõi bài viết dưới đây nhé.

Đầu tư công là gì?

Đầu tư công là hoạt động đầu tư của nhà nước đối với các chương trình, dự án xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế- xã hội cũng như các chương trình, dự án phục vụ phát triển kinh tế-xã hội mà không nhằm mục đích kinh doanh. Đầu tư công bao gồm: đầu tư từ ngân sách nhà nước, đầu tư theo các chương trình hỗ trợ có mục tiêu, đầu tư của các doanh nghiệp nhà nước.

Bên cạnh đó, đầu tư công còn được hiểu là việc sử dụng nguồn vốn nhà nước để đầu tư vào các chương trình, dự án phục vụ phát triển kinh tế- xã hội mà không nhằm mục đích kinh doanh. Ví dụ như chương trình các chương trình và dự án phát triển kết cấu hạ tầng kỹ thuật, kinh tế, môi trường,…

Nói tóm lại, đầu tư công gồm tất cả các khoản đầu tư do Chính phủ và các doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế nhà nước tiến hành. Đầu tư công được xét từ góc độ tính sở hữu của nguồn vốn đầu tư. Đầu tư công là việc đầu tư sử dụng nguồn vốn nhà nước theo quy định của pháp luật hiện hành, bao gồm nguồn vốn của ngân sách nhà nước, vốn tín dụng do nhà nước bảo lãnh, vốn tín dụng đầu tư phát triển của nhà nước và vốn đầu tư phát triển của doanh nghiệp nhà nước và các vốn khác do nhà nước quản lý.

Nguồn hình thành vốn cho hoạt động đầu tư công đến từ ngân sách, thu ngân sách nhà nước. Cụ thể bao gồm các khoản thu sau:

• Thu nội địa: Bao gồm các khoản thu như thuế đánh lên các doanh nghiệp, thuế nông nghiệp, thuế nhà đất, thuế thu nhập cá nhân, thu phí xăng dầu, thu xổ số kiến thiết, thu phí, lệ phí…
• Thu từ các hoạt động xuất nhập khẩu: thu chênh lệch giá hàng nhập khẩu, thuế xuất - nhập khẩu, thuế trị gia tăng hàng nhập khẩu
• Thu viện trợ không hoàn lại

Khái niệm đầu tư công là gì?

Đặc điểm của đầu tư công từ nguồn vốn ngân sách nhà nước là gì?

Đầu tư công là khâu mở của mọi quá trình sản xuất và tái sản xuất để tạo ra năng lực sản xuất của nền kinh tế.Quá trình đầu tư phải trải qua một thời gian lao động dài mới có thể đưa vào sử dụng.Đầu tư công từ nguồn vốn ngân sách nhà nước thì thời gian hoàn vốn lâu và chủ yếu để đáp ứng mục tiêu xã hội. Nguồn vốn đầu tư công từ nguồn vốn ngân sách nhà nước bố trí thực hiện dự án có tính thống nhất và xác định cao.

Trong quá trình thực hiện dự án đầu tư công từ vốn ngân sách nhà nước, do thời gian kéo dài nên sẽ bị tác động của các yếu tố chính trị, kinh tế và tự nhiên và có thể gây ra tổn thất không thể định lượng hết. Do đó, vốn đầu tư có thể phát sinh so với dự toán ban đầu.

Sản phẩm của đầu tư công từ nguồn vốn ngân sách là cơ sở hạ tầng, công trình phúc lợi,…nên trước khi quyết định đầu tư dự án cần phải quy hoạch cụ thể, khi triển khai thường gặp khó khăn trong đền bù giải phóng mặt bằng.

Quyền sở hữu và quyền sử dụng vốn đầu tư công bị tách rời, nguồn vốn thuộc quyền sở hữu của nhà nước nhưng quyền sử dụng lại giao cho một tổ chức thông qua việc thành lập chủ đầu tư, ban quản lý. Do đó, nguồn vốn đầu tư công dễ bị thất thoát nếu chủ đầu tư và ban quản lý không ngừng nâng cao trách nhiệm, trình độ quản lý và nhà nước không tiến hành thanh tra, kiểm tra và kiểm soát.

Vai trò của đầu tư công đối với phát triển kinh tế - xã hội

Đối với nền kinh tế nói chung và nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa như nước ta nói riêng thì đầu tư công từ nguồn vốn ngân sách nhà nước là một trong những công cụ điều hành của Nhà nước góp phần tạo nền tảng cơ bản cho sự phát triển của nền kinh tế và dẫn dắt đầu tư của các thành phần kinh tế khác... Vai trò của đầu tư công được thể hiện qua các khía cạnh sau:

Thứ nhất, đầu tư công giúp thúc đẩy tăng trưởng kinh tế dựa vào việc đầu tư cho các công trình hạ tầng, cơ sở vật chất kỹ thuật tối thiểu chung cho xã hội. Đồng thời nó cũng tạo những điều kiện thiết yếu cho các thành phần kinh tế ngoài nhà nước đầu tư và phát triển.

Thứ hai, đầu tư công góp phần làm giảm khoảng cách giàu nghèo, giảm bất bình đẳng và các bất công trong xã hội thông qua các chương trình, dự án kinh tế hỗ trợ các vùng khó khăn, vùng sâu vùng xa,… từ đó nâng cao và ổn định đời sống của người dân.

Thứ ba, đầu tư công góp phần đảm bảo ổn định và tăng cường quốc phòng, an ninh. Các công trình, dự án an ninh quốc phòng là cơ sở quan trọng của đất nước để bảo vệ tổ quốc, giữ vững độc lập, chủ quyền quốc gia.

Nói tóm lại, đầu tư công từ nguồn vốn ngân sách nhà nước có vai trò quan trọng với sự phát triển các mặt của nền kinh tế và đời sống xã hội,giúp củng cố an ninh quốc phòng và là một công cụ góp phần điều tiết kinh tế, đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô. Nó mang tính định hướng, dẫn dắt và hỗ trợ phát triển cho toàn bộ nền kinh tế quốc dân.

Có thể bạn cũng quan tâm:

➢ List đề tài luận văn thạc sĩ Quản lý kinh tế miễn phí mới nhất

Những nhân tố ảnh hưởng đến đầu tư công là gì?

• Năng lực của cơ quan nhà nước: Năng lực của cơ quan nhà nước (cơ quan quản lý đầu tư công) là yếu tố quan trọng mang tính quyết định đối với sự thành công của dự án đầu tư công. Để dự án đạt được kết quả như mong đợi các cơ quan thực hiện đầu tư công và cơ cơ quan quản lý đầu tư công cần phải phối hợp một cách hiệu quả, đảm bảo nguồn nhân lực về số lượng và chất lượng. Đặc biệt, những người phụ trách chính trong dự án phải đảm bảo họ là những người có năng lực, trình độ đáp ứng yêu cầu của dự án.
• Kinh phí: Vấn đề kinh phí là một nhân tố không thể thiếu trong quá trình thực hiện các dự án đầu tư công bởi đầu tư công chủ yếu là các hoạt động đầu tư xây dựng cơ bản quy mô lớn. Do đó, trước khi tiến hành thực hiện hoạt động đầu tư công cần phải lên kế hoạch chuẩn bị đảm bảo đáp ứng đầy đủ kinh phí một cách chặt chẽ. Nguồn kinh phí phục vụ cho các hoạt động đầu tư công chủ yếu đến từ ngân sách nhà nước. Trên thực tế, nguồn ngân sách nhà nước cần phải chi đồng thời cho nhiều dự án khác nhau, nhiều khoản chi khác nhau nữa do đó việc bảo đảm đủ kinh phí cho hoạt động đầu tư diễn ra đúng tiến độ là vô cùng quan trọng.
• Môi trường pháp lý: Mọi hoạt động kinh tế nói chung và hoạt động đầu tư công nói riêng đều chịu tác động của quy luật kinh tế thị trường và cần tuân thủ luật pháp và hoạt động trong khuôn khổ luật pháp. Do vậy, hệ thống pháp luật hiện hành của Nhà nước và các quy định riêng của từng ngành, từng địa phương,… là chuẩn mực pháp lý và là khung pháp lý trong quá trình quản lý đầu tư công từ nguồn vốn ngân sách nhà nước. Hệ thống pháp luật càng hoàn thiện sẽ tạo hành lang pháp lý rõ rang, đầy đủ sẽ tạo điều kiện cho quá trình quản lý đầu tư công.
• Tổ chức: Công tác quản lý đầu tư của địa phương, đơn vị cùng trình độ quản lý và sử dụng vốn của cán bộ quản lý đầu tư và thực hiện đầu tư tại địa phương. Năng lực của cơ quan nhà nước là yếu tố quyết định đến tính hiệu quả quản lý đầu tư công từ nguồn vốn ngân sách nhà nước và hiệu quả đạt được của dự án.
• Bối cảnh thực tế:  Quá trình quản lý đầu tư công từ nguồn vốn ngân sách nhà nước phụ thuộc vào các nhân tố khách quan như: điều kiện tự nhiên, lịch sử, kinh tế, chính trị, trình độ xã hội, sự phát triển của khoa học công nghệ… Ngoài ra, quá trình quản lý còn chịu ảnh hưởng không nhỏ bởi các yếu tố không lường trước được như thiên tai, rủi ro hệ từ biến động kinh tế thế giới,…Các nhân tố này có thể xảy ra đối với bất kỳ một địa phương nào. Do đó, cần tính toán, lường trước các rủi ro để giảm thiệt hại xảy ra trong quá trình thực hiện.
• Công luận và thái độ của các nhóm có liên quan: Sự ủng hộ hay phản đối của công luận có tác động không nhỏ đến việc thực hiện dự án. Các dự án công bị người dân phản đối ngay từ đầu sẽ gặp nhiều khó khăn. Mỗi dự án được thực hiện sẽ mang lại lợi ích và bất lợi cho các nhóm đối tượng khác nhau nên sẽ nhận được sự ủng hộ hoặc phản đối của các nhóm đối tượng liên quan.

Đầu tư công được Nhà nước sử dụng như một công cụ vĩ mô để giúp thúc đẩy tăng trưởng và phát triển kinh tế, ổn định kinh tế vĩ mô, xóa đói giảm nghèo và tạo việc làm từ đó đảm bảo an sinh xã hội. Tuy nhiên, thực tế cho thấy rằng việc thực hiện công tác quản lý đầu tư công vẫn còn nhiều yếu kém cần khắc phục triệt để nhằm nâng cao hiệu quả đầu tư từ nguồn vốn Nhà nước. Hy vọng những thông tin xoay quanh khái niệm "Đầu tư công là gì?" trên đây sẽ mang lại cho các bạn nguồn tham khảo hữu ích phục vụ quá trình học tập và nghiên cứu của mình. Nếu thấy bài viết hữu ích, đừng quên chia sẻ với bạn bè của mình nhé.