Đầu tư mạo hiểm là gì? Đầu tư mạo hiểm và quỹ đầu tư mạo hiểm ở VN

Chúng ta có thể thấy rằng, trong điều kiện công nghiệp hóa- hiện đại hóa đất nước và hội nhập kinh tế toàn cầu như hiện nay, nhu cầu vốn đã trở thành vấn đề thiết yếu đối với tất cả các quốc gia, đặc biệt đối với các nước đang phát triển như Việt Nam. Vì vậy, đầu tư mạo hiểm đã trở thành hình thức tài trợ tài chính tối ưu cho doanh nghiệp trong giai đoạn này. Tuy nhiên, đầu tư mạo hiểm vẫn được coi là một lĩnh vực khá mới được chính phủ quan tâm và khuyến khích phát triển. Để hiểu rõ về khái niệm đầu tư mạo hiểm là gì và vấn đề phát triển quỹ đầu tư mạo hiểm ở Việt Nam hiện nay, hãy cùng Luận Văn 99 tham khảo bài viết sau nhé.

Đầu tư mạo hiểm là gì?

Đầu tư mạo hiểm là thuật ngữ đã xuất hiện từ lâu và không còn xa lạ đối với nhiều người, thế nhưng cho đến hiện nay, vẫn chưa có một định nghĩa chung cho thuật ngữ này. Khái niệm đầu tư mạo hiểm có sự khác nhau giữa các khu vực trên thế giới do đặc thù kinh doanh của từng khu vực.

Về mặt ngữ nghĩa, đầu tư mạo hiểm (Tiếng Anh: Venture Capital) được hiểu là một hành vi dám chấp nhận rủi ro. Ngoài ra, “Venture” cũng được hiểu là một hành vi đầu tư dưới các hình thức của đầu tư trực tiếp. Sở dĩ loại hình đầu tư này được gọi với cái tên đầu tư mạo hiểm là để phân biệt với các hoạt động đầu tư trực tiếp thông thường, hơn nữa, tên gọi này cũng có mục đích nhấn mạnh mức độ rủi ro cao hơn mà các nhà đầu tư phải chấp nhận khi tiến hành đầu tư.

Về mặt kinh tế học, đầu tư mạo hiểm là thuật ngữ thể hiện việc các nhà đầu tư cung cấp vốn cho các dự án khoa học. công nghệ đặc biệt hiện đang trong tình trạng “khát vốn”. Các dự án này thường là của các doanh nghiệp vừa và nhỏ, đang trong giai đoạn khởi sự, mới thành lập, có ý tưởng, kế hoạch kinh doanh độc đáo, mới mẻ nhưng chưa có đủ nguồn vốn. Lúc này các nhà đầu tư sẽ đầu tư vào doanh nghiệp và nhận lại cổ phần hoặc lợi luận nếu doanh nghiệp đó phát triển tốt. Ngược lại, nếu doanh nghiệp kinh doanh thất bại, nhà đầu tư sẽ bị mất đi phần vốn đã “rót” vào doanh nghiệp này. Do đó, đầu tư mạo hiểm có thể được xem là hình thức đầu tư có tiềm năng mang lại lợi nhuận cao, đồng thời tính rủi ro cũng rất lớn.

Trên thế giới có nhiều quan điểm về đầu tư mạo hiểm, cụ thể như sau:

Tại Châu Á, Ấn Độ coi đầu tư mạo hiểm là hình thức góp vốn cổ phần hoặc các khoản vay có điều kiện để hỗ trợ các công ty chưa niêm yết với độ rủi ro cao hoặc các công ty công nghệ đượcc quản lý bởi các doanh nhân chuyên nghiệp, có trình độ. Tại Trung Quốc, đầu tư mạo hiểm là khoản đầu tư vào các dự án có khả năng tăng trưởng cao, có rủi ro lớn và thường là các hàng công nghệ cao cần vốn để đầu tư phát triển sản phẩm có tiềm năng tăng trưởng, dưới dạng góp vốn cổ phần thay vì vay nợ.

Tại Châu Âu, ngân hàng Natwest cho rằng: Đầu tư mạo hiểm là khoản vốn đầu tư vào các doanh nghiệp nhỏ hoặc tồn tại chỉ trên giấy tờ, tài trợ cho các ý tưởng mới nhưng có tiềm năng phát triển mạnh mẽ trong tương lai. Vốn đầu tư mạo hiểm thường được đầu tư vào các công ty sở hữu tư nhân với nhiều lĩnh vực khác nhau trong nền kinh tế.

Hiệp hội đầu tư mạo hiểm của Mỹ cho rằng: Đầu tư mạo hiểm là việc góp vốn vào các công ty mới khởi nghiệp, các doanh nghiệp mới chưa được niêm yết trên thị trường chứng khoán có khả năng tăng trưởng nhanh, sáng tạo và có sự tham gia của công nghệ..

Như vậy, có thể khái quát lại các định nghĩa trên và đưa ra một cách hiểu chung nhất về khái niệm đầu tư mạo hiểm như sau: Đầu tư mạo hiểm là sự kết hợp giữa hai hoạt động là hoạt động đầu tư và hoạt động tài chính. Đầu tư mạo hiểm không đơn thuần chỉ là hoạt động đầu tư vào lĩnh vực công nghệ cao mà còn bao gồm các hoạt động khác trong nền kinh tế. Dưới góc độ đầu tư, đầu tư mạo hiểm là quá trình các nhà đầu tư đưa vốn vào lĩnh vực nghiên cứu phát triển công nghệ và sản phẩm tiềm ẩn nhiều rủi ro. Mục đích của hoạt động này là nhằm thúc đẩy nhanh chóng quá trình thương mại hoá để có được lợi nhuận cao. Xét trên cả quá trình, đầu tư mạo hiểm có thể hiểu là phương thức đầu tư trong đó Nếu thể hiện cả quá trình thì đầu tư mạo hiểm là một phương thức đầu tư trong đó, nguồn vốn mà các cá nhân giàu có hoặc tổ chức tài chính cung cấp vốn cho các dự án khởi nghiệp, các doanh nghiệp nhỏ, chưa niêm yết trên thị trường chứng khoán có tiềm tăng trưởng cao trong tương lai hoặc các doanh nghiệp khác đang cần vốn để tiếp tục sản xuất kinh doanh. Sau vài năm nuôi dưỡng, doanh nghiệp phát triển nhanh chóng, thông qua niêm yết trên thị trường chứng khoán, hợp nhất và chuyển nhượng cổ phần để thu được sự hoàn vốn đầu tư với mức cao.

Gọi là “nguồn vốn mạo hiểm” vì các lý do sau:

Thứ nhất, các công ty được đầu tư không cần một khoản đặt cọc hay ký quỹ nào, việc rót vốn của các quỹ đầu tư mạo hiểm này dựa trên sự tin tưởng của việc tạo dựng thành công doanh nghiệp của người sáng lập và đội ngũ giám đốc công ty.

Thứ hai, các quỹ đầu tư tham gia vào việc kiểm soát, điều hành công ty bằng việc tư vấn ở cấp chiến lược, hướng dẫn, hỗ trợ công ty trong việc quản lý, xây dựng thương hiệu, phát triển thị trường,…Vì vậy, họ có thể gặp rủi ro và bị mất khoản đầu tư nếu công ty bị phá sản. Tuy nhiên, điều này ít xảy ra và họ thường đạt tỷ suất lợi nhuận khá lớn từ 35-50%.

Khái niệm đầu tư mạo hiểm là gì?

Xem thêm:

➢ Nghiệp vụ thị trường mở là gì? Nghiệp vụ thị trường mở ở Việt Nam

Đặc điểm của đầu tư mạo hiểm là gì?

Thứ nhất, đầu tư vào các dự án có mức độ rủi ro cao: Vốn đầu tư mạo hiểm đại diện cho đầu tư tài chính trong các dự án có rủi ro các với mục tiêu thu được lợi nhuận cao, có tiềm năng tăng trưởng và phát triển nhưng các kết quả kinh doanh chưa được kiểm tra và không có thành quả thuyết phục các tổ chức tài chính hay ngân hàng cho vay hay đầu tư. Rủi ro càng cao thì lợi nhuận thu được càng lớn, phù hợp với yêu cầu đầu tư vào các dự án đổi mới công nghệ của các ngành cơ khí chế tạo.

Thứ hai, khẳng định dự án đầu tư có lợi nhuận cao: Đây là đặc điểm quan trọng nhất của loại hình đầu tư mạo hiểm, bất kể loại hình kinh doanh nào, miễn có lợi nhuận cao luôn là mục tiêu tham gia đầu tư của vốn đầu tư mạo hiểm. Tuy nhiên, các chuyên gia của các quỹ đầu tư mạo hiểm sẽ thẩm định tính khả thi của dự án sau đó mới thông báo quyết định của mình đối với doanh nghiệp.

Thứ ba, thời gian đầu tư ngắn hạn: Vốn đầu tư mạo hiểm chỉ đầu tư vào các công ty tư nhân với khoản đầu tư ngắn hạn từ 5 đến 10 năm tùy theo hoạt động cụ thể và sau đó thoái vốn để đầu tư vào các dự án khác. Để tối đa hóa lợi nhuận tài chính thì các quỹ đầu tư chỉ đầu tư vào giai đoạn phát triển của chu kỳ sống của sản phẩm.

Thứ tư, quỹ tham gia trực tiếp quản lý liên doanh được đầu tư: Ngoài việc cung cấp vốn, do rủi ro cao nên quỹ đầu tư mạo hiểm sẽ tham gia và chú ý nhiều hoạt động quản lý các dự án được đầu tư. Nhà đầu tư mạo hiểm tích cực giám sát và giúp đỡ các dự án trong doanh mục đầu tư nhằm đảm bảo lợi nhuận kỳ vọng như khi đánh giá đầu tư lúc ban đầu.

Thứ năm, phát triển kinh tế xã hội: Các quỹ đầu tư mạo hiểm tạo nhiều việc làm, tăng trưởng kinh tế vì đầu tư vào các dự án “hot” về lợi nhuận lớn nhưng có rủi ro cao nên tạo ra một phân khúc dự án mới đạt hiệu quả kinh doanh cao, góp phần phát triển xã hội.

Thứ sáu, đầu tư để thanh lý: Việc thu hồi vốn và lợi nhuận đầu tư chỉ thực hiện khi dự án được đầu tư kinh doanh hiệu quả và có thể được bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng hoặc bán toàn bộ phần đầu tư mạo hiểm cho đơn vị khác để thoái vốn.

Các chủ thể tham gia hoạt động đầu tư mạo hiểm

Các chủ thể chủ yếu tham gia trực tiếp vào hoạt động đầu tư mạo hiểm bao gồm: Các nhà đầu tư, các cá nhân tự đầu tư, tổ chức đầu tư và các nhà quản lý vốn mạo hiểm. Cụ thể:

• Các nhà đầu tư: Các nhà đầu tư ở đây có thể là những nhà tư bản cá nhân giàu có, các tập đoàn sản xuất, các ngân hàng, công ty bảo hiểm, quỹ hưu trí.. Họ có đặc điểm chung là có lượng tiền sẵn sàng để đầu tư lớn, khả năng chấp nhận rủi ro cao và có mong muốn, hy vọng đạt được mức lợi nhuận lớn.
• Cá nhân đầu tư: Theo cách này, sự chủ động của người đầu tư rất cao. Cá nhân đầu tư là những người có tầm nhìn và khả năng nắm bắt các cơ hội, tự lựa chọn đối tượng nhận đầu tư thích hợp. Đồng thời, khi doanh nghiệp nhận đầu tư thành công, nhà đầu tư sẽ được hưởng toàn bộ lợi nhuận thu được mà không cần phải chia sẻ với bất kỳ ai. Đối với các cá nhân đầu tư, lợi nhuận thu về rất cao, chính vì thế rủi ro mà họ phải gánh chịu càng cao hơn vì trên thực tế, một cá nhân khó có thể có một lượng vốn lớn cũng như được trang bị những kiến thức chuyên môn, kỹ năng và kinh nghiệm thực tiễn đủ để ra quyết định đầu tư thành công.
• Tổ chức đầu tư: Tổ chức đầu tư bao gồm nhiều nhà đầu tư cùng góp vốn với nhau để thực hiện đầu tư nhằm hướng tới mục tiêu chung. Ưu điểm của hình thức này thể hiện rõ nhất ở khả năng phân tán và chia sẻ rủi ro. Sự kết hợp này có thể diễn ra dưới nhiều dạng: hợp đồng hợp tác kinh doanh, thành lập công ty liên doanh, thành lập quỹ đầu tư mạo hiểm… Quỹ đầu tư mạo hiểm tuy xuất hiện sau, song càng ngày càng chứng minh được nhiều điểm nổi trội so với những phương thức đầu tư vốn mạo hiểm có tổ chức khác. Các vấn đề về quỹ đầu tư mạo hiểm sẽ được xem xét kỹ hơn ở phần sau. 
• Các nhà quản lý vốn mạo hiểm: Đề cập đến những người hành nghề đầu tư mạo hiểm chuyên nghiệp. Đặc điểm chung của các nhà quản lý vốn mạo hiểm là họ vừa có tri thức về công nghệ, có năng lực quản trị, họ vừa có thể đảm nhiệm chức năng huy động vốn từ các nhà đầu tư, tìm kiếm và đánh giá cơ hội đầu tư, tiến hành đầu tư theo những chiến lược nhất định để làm tăng giá trị cho doanh nghiệp, startup nhận đầu tư, và cuối cùng là thực hiện thoát vốn để thu hồi vốn và lợi nhuận, hoàn trả cho các nhà đầu tư.

Quỹ đầu tư mạo hiểm là gì?

Quỹ là đơn vị kinh doanh đầu tư mạo hiểm mà các cổ phần của nó được đóng góp từ một số nhà đầu tư thông qua mô hình quan hệ đối tác hữu hạn được thành lập bởi các đơn vị đầu tư mạo hiểm.

Theo Trường Luật Cornell của Mỹ, quỹ đầu tư mạo hiểm là loại quỹ đầu tư đại diện cho các nhà đầu tư có nguồn vốn đầu tư mạo hiểm, góp vốn để đầu tư. Quỹ đầu tư mạo hiểm có thể hoạt động vì mục tiêu lợi nhuận hoặc phi lợi nhuận.

Tại Việt Nam, chưa có quy định về quỹ đầu tư mạo hiểm nói chung nhưng đã có dự thảo về quỹ đầu tư mạo hiểm dành cho khởi nghiệp sáng tạo, theo đó quỹ đầu tư mạo hiểm là quỹ được hình thành từ vốn góp của các thành viên nhằm thực hiện đầu tư mạo hiểm cho lĩnh vực khởi nghiệp sáng tạo.

Quỹ đầu tư mạo hiểm là quỹ đầu tư có tính chuyên biệt hoá (specialised funds). Điều đó thể hiện ở việc nó chuyên cấp vốn theo phương thức đầu tư mạo hiểm vào một số lĩnh vực có tốc độ tăng trưởng nhanh và chủ yếu là các ngành công nghệ cao. Do đó, cũng có thể coi nó là một loại quỹ tăng trưởng. Ngoài ra một số quỹ mạo hiểm cũng chuyên biệt cả theo hướng đầu tư vào một địa bàn nào đó hoặc một quốc gia nào đó, có quỹ chuyên đầu tư vào một quỹ mạo hiểm khác nhằm chia nhỏ rủi ro, gọi là quỹ trung gian. Một điểm đáng chú ý khi đề cập tới khái niệm quỹ đầu tư mạo hiểm là khái niệm này cần được phân biệt với khái niệm quỹ đầu tư vốn cổ phần tư nhân. Ở Mỹ, đây là hai khái niệm tương đối độc lập và phân biệt với nhau. Quỹ cổ phần tư nhân bao gồm những quỹ mà vốn góp hình thành nên do quỹ đó được dành cho nhiều hoạt động khác nhau: Đầu tư mạo hiểm, mua cổ phiếu giành quyền kiểm soát bằng cách sử dụng đòn bẩy, các vụ sáp nhập, đầu tư sử dụng nợ thứ cấp có quyền ưu tiên thấp hơn nợ ngân hàng nhưng lại cao hơn so với chứng khoán vốn cổ phần và thường gắn kèm chứng quyền, đầu tư vào chứng khoán nợ mà tổ chức phát hành có nhiều nguy cơ bị mất khả năng thanh toán (chiến lược đầu tư nhằm mua trái phiếu chiết khấu của một công ty bị cạn kiệt về mặt tài chính, sau đó chuyển các chứng khoán đang nắm giữ thành chứng khoán vốn cổ phần và tham gia quản lý công ty đó) và nhiều hoạt động hỗn hợp khác như cho thuê tài sản mạo hiểm và mua nợ mạo hiểm (mua các khoản phải thu của những công ty non trẻ có độ rủi ro cao). Còn khái niệm quỹ đầu tư mạo hiểm chủ yếu được dành cho những quỹ đầu tư vào vốn cổ phần và những sản phẩm có liên quan đến vốn cổ phần trong các công ty định hướng tăng trưởng. 

Tuy nhiên, ở một số khu vực khác, chẳng hạn như châu Âu là nơi hoạt động của các quỹ đầu tư cũng tương đối phát triển, khái niệm quỹ đầu tư mạo hiểm và quỹ cổ phần tư nhân thường được sử dụng thay thế nhau và không được phân biệt rõ ràng. Về nguyên tắc, quỹ cổ phần tư nhân có thể đầu tư vào một doanh nghiệp ở mọi giai đoạn như: Hình thành ý tưởng, khởi sự, mở rộng, mua lại hoặc sáp nhập, cứu vãn hoặc xoay chuyển tình thế, mua lại cổ phiếu đã niêm yết, v.v… Còn quỹ đầu tư mạo hiểm thường tập trung vào các công ty ở giai đoạn hình thành ý tưởng, thành lập, khởi sự và mở rộng. 

Xem thêm:

➢ Đề tài luận văn thạc sĩ tài chính ngân hàng miễn phí mới nhất

Đặc điểm của quỹ đầu tư mạo hiểm

Thứ nhất, cấu trúc đặc biệt của quỹ đầu tư mạo hiểm. Cấu trúc phù hợp nhất của quỹ đầu tư mạo hiểm là quan hệ đối tác hữu hạn và công ty trách nhiệm hữu hạn vì phù hợp với nhiều lợi ích. Hiện nay, cấu trúc quỹ đầu tư mạo hiểm các nước là quan hệ đối tác hữu hạn, trong đó một đối tác chung chịu trách nhiệm vô hạn, mời gọi các nhà đầu tư tham gia và chỉ giới hạn trách nhiệm trong số vốn góp về các kết quả quan hệ hợp tác với bên thứ ba.

Thứ hai, quy định về nguồn vốn quỹ đầu tư mạo hiểm: Mỗi quốc gia sẽ có quy định thành phần tham gia vào nguồn vốn quỹ đầu tư mạo hiểm. Ngoài ra do quy định, quỹ không được gọi vốn ra công chúng hay qua các kênh tiếp thị phổ thông mà phải tiếp thị với các nhà đầu tư tiềm năng gồm quỹ hưu trí, tổ chức tài chính, công ty bảo hiểm,…

Thứ ba, sự phân bổ các chi phí, lợi nhuận: Phí quản lý trả cho nhóm quản lý được tính bằng tỷ lệ phần  trăm hàng năm của vốn cam kết của nhà đầu tư trong giai đoạn đầu tư tùy thuộc quy mô quỹ và nhu cầu hoạt động.

Vai trò của quỹ đầu tư mạo hiểm là gì?

Đối với sự phát triển kinh tế

Khuyến khích phát triển khoa học công nghệ, giúp ra đời công nghệ mới, sản phẩm mới: Với sự ra đời của nguồn vốn đầu tư mạo hiểm, nó thúc đẩy khoa học kỹ thuật và công nghệ ngày càng phát triển, là chất xúc tác quan trọng trong sự phát triển và thương mại hóa những công nghệ mới, sản phẩm mới hay tạo ra những ngành hoàn toàn mới.

Thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế góp phần  giải quyết các vấn đề xã hội: Các quỹ đầu tư mạo hiểm đóng góp đáng kể cho sự phát triển kinh tế xã hội. Các quỹ này thu hút một lượng vốn nhãn rỗi từ các tập đoàn công nghiệp, định chế tài chính trung gian,…để tài trợ vốn cho các doanh nghiệp để đầu tư phát triển. Sự phát triển của các doanh nghiệp cũng góp phần vào việc giải quyết công ăn việc làm cho người lao động từ dó giải quyết được nhiều vấn đề xã hội khác.

Đối với sự phát triển của doanh nghiệp

Hỗ trợ tài chính: Với tiềm lực tài chính vững mạnh, các quỹ đầu tư mạo hiểm mở ra một kênh cung vốn mới cho các doanh nghiệp có tiềm năng.

Hỗ trợ phi tài chính: các quỹ đầu tư mạo hiểm ngoài việc cung vốn cho các doanh nghiệp trẻ, có tiềm năng thì các nhà đầu tư mạo hiểm cũng hỗ trợ về mặt chuyên môn quản lý, kiến thức về ngành nghề kinh doanh, thông tin, uy tín và tối đa hóa giá trị cho doanh nghiệp để không ngừng phát triển và tạo ra lợi nhuận lớn nhất có thể.

Đối với sự phát triển của thị trường tài chính

Bổ sung kênh tài trợ vốn mới: Quỹ đầu tư mạo hiểm mở ra một kênh huy động vốn mới tận dụng được nguồn lực tài chính trong và ngoài nước. Quỹ thu hút vốn nhàn rỗi từ các công ty lớn, tổ chức tài chính và phi tài chính để đáp ứng nhu cầu vốn của doanh nghiệp nhằm thúc đẩy kinh tế phát triển.

Tạo thêm hàng hóa cho thị trường chứng khoán: Quỹ đầu tư mạo hiểm tác động tích cực đến sự phát triển của thị trường chứng khoán. Thông qua việc thoát vốn tốt nhất và phổ biến nhất của các quỹ tài chính là bán chứng khoán của doanh nghiệp nhận đầu tư ra công chúng, quỹ sẽ góp phần làm phong phú và đa dạng hàng hóa cho thị trường chứng khoán.

Tác dụng ổn định thị trường tài chính của quỹ thể hiện ở vai trò chia sẻ áp lực vay vốn đối với hệ thống ngân hàng: Với nguồn vốn và quỹ đầu tư dài hạn, quỹ đầu tư mạo hiểm góp phần làm tăng cường khả năng huy động nguồn vốn dài hạn và ổn định, giảm mức độ phụ thuộc của doanh nghiệp vào các nguồn tài chính có tính biến động từ hệ thống ngân hàng.

Trên đây là những nội dung cơ bản xoay quanh khái niệm đầu tư mạo hiểm là gì và quỹ đầu tư mạo hiểm là gì? Luận Văn 99 hy vọng với những nội dung kiến thức đề cập trong bài viết sẽ hữu ích dành cho bạn đọc, ngoài ra nếu bạn đang cần sự hỗ trợ liên quan đến đề tài luận văn về đầu tư mạo hiểm, phát triển hoạt động đầu tư mạo hiểm ở Việt Nam, hãy liên hệ với chúng tôi nhé!