Doanh nghiệp tư nhân là gì? Khái niệm, đặc điểm và vai trò

Doanh nghiệp tư nhân được đánh giá là một trong các hình thức kinh tế năng động và linh hoạt nhất hiện nay trong bức tranh tổng thể của nền kinh tế. Hệ thống các doanh nghiệp tư nhân cũng có những đóng góp quan trọng cho kinh tế quốc gia. Trong bài viết này, Luận Văn 99 sẽ cùng bạn đọc tìm hiểu các vấn đề liên quan đến doanh nghiệp tư nhân bao gồm khái niệm doanh nghiệp tư nhân là gì, đặc điểm, vai trò và các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển của doanh nghiệp tư nhân ở Việt Nam.

Doanh nghiệp tư nhân là gì?

Doanh nghiệp tư nhân là một bộ phận quan trọng của khu vực kinh tế tư nhân gắn liềnvới quan hệ sở hữu tư nhân về tư liệu sản xuất. Chính vì thế, sự vận động và biến đổi của quan hệ sở hữu tư nhân về tư liệu sản xuất sẽ gắn liền với sự vận động và phát triển của loại hình doanh nghiệp tư nhân. Tại nhiều quốc gia trên Thế giới, doanh nghiệp tư nhân từ lâu đã trở thành một bộ phận quan trọng của nền kinh tế, góp phần rất lớn trong việc giải quyết việc làm cho người lao động, tăng cường khả năng xuất khẩu để thu về ngoại tệ cho quốc gia... Tuy nhiên, tại Việt Nam, doanh nghiệp tư nhân mới chỉ thực sự bắt đầu từ những năm 1986, khi mà Đảng ta đề ra đường lối mới, khẳng định tầm quan trọng của nền kinh tế tư nhân trong nền kinh tế quốc dân và coi vấn đề phát triển nền kinh tế tư nhân là là vấn đề chiến lược lâu dài trong phát triển nền kinh tế nhiều thành phần the định hướng xã hội chủ nghĩa. Sự phát triển kinh tế tư nhân nói chung và doanh nghiệp tư nhân nói riêng đã tạo động lực to lớn cho quá trình phát triển kinh tế của nước ta sau thời kỳ đổi mới. Những chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước ta về phát triển nền kinh tế tư nhân đã trở thành hành lang pháp lý thuận lợi cho sự phát triển nhanh chóng của doanh nghiệp tư nhân, đóng góp tích cực và quan trọng vào quá trình tăng trưởng kinh tế, giải quyết việc làm, xóa đói, giảm nghèo và nâng cao đời sống nhân dân. 

Quan điểm và phát triển nhận thức về doanh nghiệp tư nhân là một quá trình phù hợp với yêu cầu phát triển của thực tiễn. Nó được thể hiện thông qua các các văn bản pháp quy, tiêu biểu là là Luật doanh nghiệp tư nhân năm 1990, Luật Doanh nghiệp năm 1999, Luật doanh nghiệp 2014 và gần đây nhất là Luật doanh nghiệp 2020

Cụ thể, khái niệm doanh nghiệp tư nhân theo Luật doanh nghiệp 2020 được định nghĩa như sau:

Điều 188. Doanh nghiệp tư nhân
1. Doanh nghiệp tư nhân là doanh nghiệp do một cá nhân làm chủ và tự chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình về mọi hoạt động của doanh nghiệp.
2. Doanh nghiệp tư nhân không được phát hành bất kỳ loại chứng khoán nào.
3. Mỗi cá nhân chỉ được quyền thành lập một doanh nghiệp tư nhân. Chủ doanh nghiệp tư nhân không được đồng thời là chủ hộ kinh doanh, thành viên hợp danh của công ty hợp danh.
4. Doanh nghiệp tư nhân không được quyền góp vốn thành lập hoặc mua cổ phần, phần vốn góp trong công ty hợp danh, công ty trách nhiệm hữu hạn hoặc công ty cổ phần.

Nói tóm lại, ta có thể hiểu doanh nghiệp tư nhân là loại hình doanh nghiệp có một cá nhân làm chủ và tự chịu trách nhiệm về hoạt động của doanh nghiệp bằng toàn bộ tài sản của mình. Doanh nghiệp tư nhân không được phát hành chứng khoán và mỗi cá nhân chỉ được quyền thành lập một doanh nghiệp tư nhân.

Khái niệm doanh nghiệp tư nhân là gì?

Xem thêm:

➢ Doanh nghiệp nhà nước là gì? Lý luận chung về doanh nghiệp nhà nước

Doanh nghiệp tư nhân có những đặc điểm gì?

Về địa vị pháp lý: doanh nghiệp tư nhân là doanh nghiệp do một cá nhân làm chủ và không có tư cách pháp nhân, chịu trách nhiệm vô hạn về hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp bằng tài sản của chủ doanh nghiệp. Đây là loại hình doanh nghiệp duy nhất không có tư cách pháp nhân do loại hình này không có sự phân biệt giữa tài sản chủ doanh nghiệp và tài sản doanh nghiệp.

Doanh nghiệp tư nhân do một người bỏ vốn và thực hiện kinh doanh bằng hình thức trực tiếp hoặc thuê người khác điều hành. Doanh nghiệp tư nhân không có tư cách pháp nhân tức là không được xem như có tài sản riêng nên khi hoạt động phát sinh trách nhiệm về tài sản, chủ doanh nghiệp tư nhân phải chịu trách nhiệm giải quyết bằng toàn bộ tài sản của mình ngoài tài sản đăng ký kinh doanh.

Doanh nghiệp tư nhân không được phát hành chứng khoán. Trong quá trình hoạt động, Doanh nghiệp tư nhân không được phát hành chứng khoán như cổ phiếu, trái phiếu,.. để huy động vốn. Để có thêm nguồn vốn, chủ doanh nghiệp tư nhân có thể bổ sung bằng nguồn vốn cá nhân mình hoặc huy động bằng các hình thức khác với tư các cá nhân của chủ doanh nghiệp tư nhân.

Mỗi cá nhân chỉ được thành lập một doanh nghiệp tư nhân. Doanh nghiệp tư nhân không có tư cách pháp nhân và chịu trách nhiệm vô thời hạn bằng tài sản của chủ doanh nghiệp tư nhân nên mỗi cá nhân chỉ được thành lập một doanh nghiệp tư nhân nhằm bảo vệ quyền lợi cho các đối tác.

Doanh nghiệp tư nhân được quyền thuê lao động không hạn chế, được mở chi nhánh và văn phòng đại diện trong nước và nước ngoài, được cấp con dấu để hoạt động kinh doanh: Như các doanh nghiệp khác, khi kinh doanh, chủ doanh nghiệp tư nhân được quyền thuê lao động không hạn chế số lượng, được mở chi nhánh và văn phòng đại diện trên phạm vi cả nước và ngoài nước. Doanh nghiệp tư nhân cũng được cơ quan có thẩm quyền cấp dấu mộc tròn để giao dịch trong các hoạt động. Doanh nghiệp tư nhân có thể có nhiều nhà máy hoặc phân xưởng,.. nhưng đều thuộc doanh nghiệp và chỉ có doanh nghiệp mới được coi là một đơn vị kinh doanh.

Đặc điểm của doanh nghiệp tư nhân

Vai trò của doanh nghiệp tư nhân là gì?

Thứ nhất, doanh nghiệp tư nhân góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế đất nước: Doanh nghiệp tư nhân ở nước ta ngày càng đóng vai trò tích cực trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Doanh nghiệp tư nhân là khu vực có tốc độ phát triển nhanh nhất và tạo ra nhiều công ăn việc làm mới nhất cho nền kinh tế nên đây là khu vực tạo ra động lực quan trọng cho tăng trưởng kinh tế.

Thứ hai, nhiều doanh nghiệp tư nhân đã khẳng định được vị thế và vai trò của mình, dần hình thành những tập đoàn, công ty lớn hoạt động đa ngành, đa lĩnh vực với quy mô ngày càng lớn như Tập đoàn Hòa Phát, Công ty cổ phần cà phê Trung Nguyên,…Tuy chiếm tỷ lệ nhỏ về số lượng nhưng các doanh nghiệp này đang dần là lực lượng mạnh, đóng góp lớn vào sự phát triển kinh tế đất nước.

Thứ ba, doanh nghiệp tư nhân khai thác và tận dụng mọi nguồn lực của đất nước, góp phần phát triển công nghiệp và đáp ứng nhu cầu của xã hội: Các doanh nghiệp tư nhân chủ yếu là các doanh nghiệp vừa và nhỏ nên có lợi thế lớn trong việc huy động và sử dụng các nguồn lực xã hội vào sản xuất kinh doanh, tạo thêm việc làm, cải thiện đời sống nhân dân và góp phần giữ vững ổn định chính trị- xã hội của đất nước, thúc đẩy phân công lao động và chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hình thành đội ngũ doanh nhân mới.

Thứ tư, doanh nghiệp tư nhân có thể đáp ứng nhu cầu nhỏ lẻ của nền kinh tế nơi mà các doanh nghiệp lớn không muốn đầu tư vào. Mặt khác, các doanh nghiệp tư nhân có thể đầu tư vào những vùng sâu, vùng xa để khai thác, tận dụng nguồn nguyên vật liệu phân tán, nhỏ lẻ,… góp phần đảm bảo phát triển cân đối giữa các vùng miền của đất nước hoặc làm đầu mối gia công, liên kết các doanh nghiệp tạo thành một hệ thống cùng phát triển.

Vai trò của doanh nghiệp tư nhân là gì?

Yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển của doanh nghiệp tư nhân là gì?

Chính trị, chính sách và pháp luật của Nhà nước

Đây là nhân tố quan trọng hàng đầu, ảnh hưởng quyết định với sự phát triển doanh nghiệp tư nhân. Chính trị và pháp luật ổn định, đồng bộ và minh bạch sẽ là cơ sở vững chắc để phát triển kinh tế nói chung và doanh nghiệp tư nhân nói riêng.

Yếu tố này còn được thể hiện ở chiến lược, chính sách và kế hoạch phát triển kinh tế xã hội nói chung, chiến lược, chính sách và kế hoạch phát triển công nghiệp do Nhà nước đề ra và thực hiện. Nhà nước với vai trò quản lý và điều tiết vĩ mô, đảm bảo kinh tế xã hội ổn định và phát triển. Qua đó sẽ khuyến khích hoặc hạn chế phát triển những ngành, nghề, vùng miền cụ thể tạo tiền đề cho sự phát triển hoặc hạn chế sự phát triển của các doanh nghiệp.

Kinh tế - xã hội

Yếu tố này được thể hiện thông qua các chỉ số kinh tế như tốc độ tăng trưởng, tỷ lệ lạm phát, lãi suất,… sự phát triển của cơ sở hạ tầng và sự ổn định của các vấn đề xã hội. Nền kinh tế ổn định, hệ thống cơ sở hạ tầng tốt,… sẽ là điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của doanh nghiệp và ngược lại.Sự phát triển của các doanh nghiệp tư nhân gắn bó chặt chẽ với sự phát triển của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

Công nghệ và kỹ thuật

Sự tác động mạnh mẽ của khoa học kỹ thuật và công nghệ hiện nay thúc đẩy mạnh mẽ tốc độ tăng trưởng và phát triển kinh tế, làm cho nhiều quốc gia có sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế nhanh chóng theo hướng công nghiệp hóa và hiện đại hóa. Sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ đã làm xuất hiện nhiều sản phẩm mới thay thế sản phẩm cũ và làm xuất hiện nhiều ngành nghề mới, làm thay đổi hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Việc ứng dụng công nghệ hiện đại vào hoạt động kinh doanh cũng ngày càng được quan tâm. Khi gia nhập thị trường hoặc xây dựng chiến lược kinh doanh, các doanh nghiệp tư nhân cần xem xét đến yếu tố kỹ thuật- công nghệ.

Trình độ quản trị của doanh nghiệp và người lao động

Trình độ quản trị của doanh nghiệp càng cao thì hiệu quả kinh doanh càng lớn, đây cũng là nhân tố có ảnh hướng lớn đến sự phát triển doanh nghiệp tư nhân trong hiện tại và tương lai. Quản trị doanh nghiệp gồm có quản lý con người và quản lý vật, trong đó, quản trị con người là quan trọng và khó khăn nhất. Doanh nghiệp nào quản lý cán bộ, công nhân của mình tốt thì hoạt động sản xuất- kinh doanh của doanh nghiệp sẽ thành công và hiệu quả cao. Ngoài ra, trình độ chuyên môn và tay nghề của cán bộ, công nhân càng cao thì khả năng hoàn thành chiến lược và kế hoạch sản xuất- kinh doanh càng tốt và hiệu quả kinh doanh càng cao.

Điều kiện tự nhiên

Điều kiện tự nhiên được thể hiện ở vị trí địa lý, tài nguyên khoáng sản, môi trường khí hậu,… có ảnh hưởng không nhỏ đến sự phát triển của doanh nghiệp tư nhân đặc biệt với ngành khai thác. Tuy nhiên, hiện nay các doanh nghiệp không chỉ có khai thác điều kiện tự nhiên mà còn có trách nhiệm bảo vệ môi trường tự nhiên. Chính sách của chính phủ bắt buộc các doanh nghiệp phải áp dụng các biện pháp cần thiết để bảo vệ môi trường.

Doanh nghiệp tư nhân là một thành phần quan trọng góp phần vào sự phát triển của nền kinh tế. Hiện nay, Nhà nước đang có nhiều chính sách nhằm khuyến khích phát triển thành phần kinh tế này. Hy vọng những thông tin về doanh nghiệp tư nhân là gì đã mang lại nguồn tham khảo hữu ích cho tất cả các bạn. Ngoài ra, nếu như bạn đọc cần tìm thêm các đề tài Luận văn thạc sĩ Quản lý công về chủ đề doanh nghiệp tư nhân, tham khảo TẠI ĐÂY