Năng suất lao động là gì: Khái niệm, công thức tính và tầm quan trọng

Mỗi khi nhắc đến năng suất thì chắc chắn có rất nhiều bạn sẽ nghĩ ngay đến năng suất lao động vì thường được nghe thường xuyên ở mọi nơi. Cụ thể năng suất nói chung ở trong kinh doanh đã trở thành một đề tài khá quan trọng, liên tục được tranh luận theo mỗi bước tiến của nền công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Vậy năng suất lao động là gì? Các yếu tố nào quyết định và ảnh hưởng đến năng suất lao động? Cách tăng năng suất lao động như thế nào? Bài viết dưới đây sẽ cung cấp đến bạn đọc những khái niệm đầy đủ về chúng. Cùng tìm hiểu nhé!

Khái niệm năng suất lao động là gì?

Năng suất là gì?

Trong kinh tế học, năng suất (tiếng Anh: Productivity) là một khái niệm được dùng để chỉ mối quan hệ giữa sản phẩm hay sản lượng của một đơn vị kinh tế nào đó so với đầu vào dùng để sản xuất ra một loại sản phẩm hay sản lượng đó. Ví dụ như năng suất lao động sẽ được dùng để chỉ mối quan hệ giữa sản lượng với một đơn vị lao động hoặc là một đơn vị thời gian lao động. Hoặc hiểu theo cách đơn giản thì năng suất sẽ được đo lường bằng yếu tố đầu ra so với các yếu tố đầu vào. Trong đó thì kết quả đầu ra có thể kể đến chính là giá trị gia tăng hay sản phẩm, sản lượng, số lượng,... Còn kết quả đầu vào có thể nhắc đến như vốn, lao động, thời gian, năng lượng, nguyên liệu,... Dễ thấy nhất thì năng suất chính là yếu tố chủ chốt quyết định tốc độ tăng trưởng của mức sống.

Năng suất lao động là gì?

Thước đo năng suất được báo cáo phổ biến nhất là năng suất lao động. Năng suất lao động (Tiếng Anh: Labor Productivity) là giá trị của hàng hoá và dịch vụ được sản xuất ra trong một khoảng thời gian, chia cho số giờ lao động được sử dụng để sản xuất ra chúng. Hay nói cách khác, năng suất lao động đo lường sản lượng được tạo ra trên một đơn vị lao động.

Năng suất lao động là gì?

Phương pháp tính năng suất lao động

Để đo lường năng suất lao động, ta có thể áp dụng ba phương pháp tính thông dụng cụ thể là:

Năng suất lao động tính theo sản phẩm hiện vật

Hiểu một cách đơn giản, phương pháp này đo lường khối lượng hàng hoá bằng đơn vị vốn có của nó. Chẳng hạn như nông sản đo bằng tấn, kg, bao; các mặt hàng điện tử đo bằng chiếc… Trong phương pháp tính năng suất lao động theo hiện vật, ta có hai cách: tính theo năng suất sản phẩm trung bình hoặc tính theo năng suất sản phẩm cận biên. 

Ưu điểm: Phương pháp tính năng suất lao động theo hiện vật thể hiện mức năng suất lao động một cách cụ thể, và không chịu bất cứ tác động nào của giá cả. Do đó, ta có thể dễ dàng so sánh năng suất lao động giữa các doanh nghiệp, các nền kinh tế khác nhau khi họ cùng sản xuất một loại sản phẩm.

Nhược điểm: Phương pháp năng suất lao động tính theo sản phẩm hiện vật không thể áp dụng đối với tất cả các loại sản phẩm. Điều này không phù hợp với nền kinh tế thị trường như hiện nay vì các doanh nghiệp có xu hướng sản xuất nhiều loại sản phẩm hàng hóa.

Năng suất tính theo sản phẩm doanh thu

Năng suất tính theo sản phẩm doanh thu là phương pháp tính năng suất theo tỷ lệ tổng giá trị của sản phẩm được quy về đơn vị tiền tệ đang được lưu hành trên tổng số lao động. Phương pháp này cũng bao gồm hai cách tính là tính theo tổng giá trị doanh thu cận biên và tính theo tổng giá trị doanh thu bình quân.

Ưu điểm: Phương pháp tính năng suất theo sản phẩm doanh thu được sử dụng tương đối phổ biến vì phương pháp này khá đơn giản, dễ đo lường cũng như có thể áp dụng để tính cho tất cả các loại sản phẩm, phù hợp với thị trường hiện nay, nơi mà các doanh nghiệp thường sẽ sản xuất nhiều loại sản phẩm hàng hóa.

Nhược điểm: Phương pháp này biểu hiện mức năng suất lao động một cách không cụ thể và chịu ảnh hưởng từ yếu tố giá cả. Chính vì vậy, khi sử dụng phương pháp năng suất tính theo sản phẩm doanh thu, ta khó có thể so sánh mức năng suất lao động giữa các doanh nghiệp, các nền kinh tế khác nhau khi một loại sản phẩm được sản xuất ra. Thậm chí, độ chính xác khi so sánh năng suất lao động của một doanh nghiệp trong các mốc thời gian khác nhau cũng không chính xác hoàn toàn.

Có thể bạn quan tâm:

➢ List đề tài luận văn thạc sĩ Quản trị kinh doanh mới nhất [Update 2021]

Tầm quan trọng của việc đo lường năng suất lao động

Có bao giờ bạn tự hỏi mục đích của việc tăng năng suất lao động là gì khi mà tất cả các doanh nghiệp đều đề cao việc này hay không? 

• Thứ nhất, đo lường giúp cho doanh nghiệp kiểm soát, quản lý chặt chẽ được hiệu quả làm việc của từng công nhân hoặc là của toàn doanh nghiệp trong cụ thể từng ngành nghề, từng lĩnh vực.
• Thứ hai, đo lường chính là cơ hội để cho các doanh nghiệp có thể so sánh được mức độ cạnh tranh giữa các ngành nghề, các công ty hay các lĩnh vực khác nhau. Và từ đó có cho mình phương hướng để thay đổi, thúc đẩy gia tăng năng suất một cách mạnh mẽ, chiếm lĩnh thị trường hiệu quả.
• Thứ ba, đo lường năng suất chính là yếu tố bắt buộc cần có đối với hầu hết mọi doanh nghiệp. Để có thể đề xuất đãi ngộ với đối tượng nhân viên một cách nghiêm minh, công bằng và khách quan nhất cũng như xử phạt, khen thưởng, loại bỏ hay giữ lại đúng đắn nhất.

Tầm quan trọng của năng suất lao động

Các nhân tố ảnh hưởng đến năng suất lao động

Năng suất cao hay thấp hay việc có thể quyết định năng suất làm việc của người lao động đến đâu phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau. Tuy nhiên ta có thể kể đến một số yếu tố chính quan trọng sau đây:

Vốn vật chất

Người lao động sẽ làm việc hiệu quả hơn, năng suất hơn nếu như họ có nhiều công cụ lao động để áp dụng và đặc biệt các công cụ đó hiện đại thì càng hiệu quả hơn. Cụ thể lượng trang thiết bị cũng như cơ sở vật chất sử dụng để sản xuất ra hàng hóa, dịch vụ được gọi là vốn vật chất hay cách khác là tư bản.

Ví dụ: Khi một người thợ mộc làm việc, anh ta sẽ cần có công cụ lao động là đục, bào, cưa, máy tiện,... Khi có nhiều công cụ hơn thì tất nhiên người thợ sẽ làm việc chính xác và nhanh chóng hơn rồi.

Vốn nhân lực

Nhân tố thứ hai có khả năng quyết định đến năng suất chính là vốn năng lực. Cụ thể vốn nhân lực chính là thuật ngữ của các nhà kinh tế sử dụng để chỉ những kỹ năng và kiến thức mà người lao động thu được thông qua đào tạo, giáo dục và kinh nghiệm.

Vốn nhân lực sẽ bao gồm những kỹ năng tích lũy được từ trong quá trình sống, từ thời còn đi học trung học cơ sở đến trung học phổ thông lên đại học và qua các chương trình dạy nghề cho đối tượng lao động có nhu cầu.

Tài nguyên thiên nhiên

Một nhân tố tiếp theo ảnh hưởng đến năng suất chính là tài nguyên thiên nhiên. Tài nguyên thiên nhiên chính là yếu tố đầu vào trong quá trình sản xuất và do thiên nhiên mang lại. Ví dụ như đất đai, khoáng sản và sông ngòi. Hiện nay có 02 loại tài nguyên thiên nhiên chính là tài nguyên có thể tái tạo và tài nguyên không thể tái tạo.

Các nhân tố ảnh hưởng đến năng suất lao động

Tri thức công nghệ 

Tri thức công nghệ là những hiểu biết về cách thức tốt nhất để sản xuất ra các loại hàng hóa - dịch vụ chất lượng khác nhau. Đặc biệt tri thức công nghệ hiện nay có nhiều dạng khác nhau, cụ thể:

• Một số công nghệ sẽ là tri thức chung - nghĩa là có một người được sử dụng nó thì tất cả những người khác cũng sẽ nhận ra được cách làm. Ví dụ như khi Henry Ford đã nghiên cứu là cách sản xuất lắp ghép dây chuyền thì những nhà sản xuất xe hơi khác cũng nhanh chóng làm được công nghệ này.
• Nhiều loại công nghệ mang tính độc quyền - nghĩa là chỉ có công ty nào phát minh ra chúng thì mới biết mà thôi. Ví dụ như chỉ có thương hiệu Coca - Cola mới biết được cách thức và công thức pha chế loại nước giải khát nổi tiếng, mang tầm cỡ toàn cầu này mà thôi.
• Một vài công nghệ khác chỉ mang tính chất độc quyền ở trong thời gian ngắn. Ví dụ như một số công ty bào chế dược phẩm đã phát minh ra loại thuốc mới và đương nhiên hệ thống bản quyền sẽ cho phép công ty đó có quyền duy nhất để sản xuất loại thuốc đó ở trong thời gian nhất định. Sau đó khi bản quyền này đến thời gian hết hạn thì ngay lập tức các công ty khác sẽ được phép sản xuất loại thuốc đó ngay.

Trên đây là một số thông tin chia sẻ về năng suất lao động là gì? Mục đích cụ thể của việc đo lường năng suất và những yếu tố chính quyết định đến năng suất mà chúng tôi muốn gửi đến cho bạn đọc tham khảo. Hy vọng bài viết đã giúp ích thật nhiều cho bạn, giúp bạn áp dụng trong công việc nghiên cứu, trong học tập, trong làm luận văn một cách hiệu quả nhất.