Rủi Ro Tín Dụng Là Gì? Cơ Sở Lý Luận Về Rủi Ro Tín Dụng

Rủi ro tín dụng được coi là một vấn đề mà ngân hàng nào cũng phải đau đầu. Nếu không có khả năng kiểm soát rủi ro tín dụng, điều này sẽ gây ra những thiệt hại về cả chi phí và tổn thất uy tín đối với ngân hàng. Vì vậy, quá trình quản trị rủi ro tín dụng luôn được ưu tiên. Bài viết dưới đây sẽ làm rõ bản chất của rủi ro tín dụng là gì.

Rủi ro tín dụng là gì?

Khái niệm tín dụng ngân hàng

Tín dụng là một loại giao dịch tài sản giữa bên cho vay (Ngân hàng và các định chế tài chính khác) và bên đi vay (Cá nhân, doanh nghiệp và các chủ thể khác). Bên cho vay tiền chuyển giao tài sản cho bên đi vay, sau một thời gian bên đi vay có trách nhiệm hoàn trả tiền cho bên cho vay.

Rủi ro tín dụng là gì?

Theo Ủy ban Basel về Giám sát Ngân hàng (BCBS), rủi ro tín dụng (credit risk) được định nghĩa “là rủi ro hoặc mất mát do đối tác hoặc người đi vay gây ra.” 

Còn theo định nghĩa được đề cập trong Khoản 1, Điều 3 Thông tư số 02/2013/TT-NHNN: “Rủi ro tín dụng là tổn thất có khả năng xảy ra đối với nợ của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nƣớc ngoài do khách hàng không thực hiện hoặc không có khả năng thực hiện một phần hoặc toàn bộ nghĩa vụ của mình theo cam kết.” 

Trên thế giới và tại Việt Nam, có rất nhiều định nghĩa về rủi ro tín dụng, tuy nhiên, tất cả đều có chung một ý nghĩa tương tự nhau. Đơn giản nhất, ta có thể hiểu rủi ro tín dụng là thước đo khả năng hoàn trả một khoản vay của người đi vay và lãi suất của khoản vay đó. Người vay có thể là một cá nhân hoặc doanh nghiệp. Bằng cách đánh giá rủi ro tín dụng, các ngân hàng có thể tối đa hóa lợi nhuận của mình bằng cách chỉ cấp tín dụng cho những người đi vay có nhiều khả năng trả lại tiền cho họ nhất và giảm thiệt hại của họ bằng cách không cấp tín dụng cho những người có thể vỡ nợ.

Khái niệm rủi ro tín dụng là gì

Có thể bạn quan tâm:

➢ 20 Dạng đề tài luận văn thạc sĩ tài chính ngân hàng tiêu biểu

Nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng là gì?

Các yếu tố bên ngoài ngân hàng

Các yếu tố bên ngoài có thể kể đến như: 

• Môi trường kinh tế: Khi nền kinh tế tăng trưởng ổn định và bền vững, hoạt động tín dụng cũng từ đó mà phát triển, ít xảy ra rủi ro và ngược lại. Ngoài ra, sự hội nhập quốc tế và tự do hóa tài chính khiến các doanh nghiệp cạnh tranh khốc liệt, đào thải lẫn nhau cũng gây ảnh hưởng đến hoạt động tín dụng nói chung và rủi ro tín dụng nói riêng.
• Môi trường pháp lý: Còn nhiều bất cập trong việc áp dụng và thi hành luật pháp gây ra những khó khăn cho việc ngăn chặn và phòng ngừa rủi ro.
• Môi trường xã hội: Hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp và ngân hàng luôn chịu sự tác động đến từ các biến động lớn về kinh tế chính trị trên thế giới. Sự biến động của kinh tế chính trị có nhiều khả năng sẽ dẫn đến sự biến động của tỷ giá hối đoái, cán cân thương mại và tỷ giá của các loại tiền tệ từ đó ảnh hưởng đến hoạt động của các doanh nghiệp trong nước.
• Nguyên nhân đến từ khách hàng: Các nguyên nhân gây rủi ro tín dụng đến từ khách hàng phổ biến là: Sử dụng vốn sai mục đích, khả năng quản lý, hoạch định chiến lược kinh doanh kém hiệu quả, tình hình tài chính doanh nghiệp không minh bạch, khách hàng không có thiện chí trả nợ...

Các yếu tố bên trong ngân hàng

• Chính sách tín dụng của ngân hàng: Một phần lớn nguyên nhân dẫn đến các vấn đề và thiệt hại cho vay phải kể đến đó là do sự sơ hở về thủ tục trong nội bộ ngân hàng. Chính sách tín dụng không rõ ràng khiến cho hoạt động cấp tín dụng bị sai lệch, tạo điều kiện cho khách hàng dùng “thủ đoạn” để lách luật.
• Chất lượng đội ngũ cán bộ tín dụng: Yếu tố bên trong ngân hàng tiếp theo phải nói đến là trình độ của đội ngũ cán bộ tín dụng. Các cán bộ tín dụng không nắm vững các nghiệp vụ tín dụng hoặc bị áp lực doanh số bất chấp các dự án không hiệu quả, bỏ lỡ các dự án tốt… gây ra rủi ro lớn cho hoạt động tín dụng của ngân hàng. Ngoài ra, đạo đức cán bộ cũng là một điều mà các ngân hàng cần phải lưu tâm trong công tác quản trị rủi ro.

Nguyên nhân rủi ro tín dụng

Luận Văn 99 hiện đang cung cấp DỊCH VỤ VIẾT THUÊ LUẬN VĂN THẠC SĨ, LUẬN VĂN ĐẠI HỌC uy tín - chất lượng - giá cả phù hợp. Nếu bạn đang có nhu cầu sử dụng dịch vụ, hãy liên hệ ngay với chúng tôi! Chi tiết dịch vụ viết thuê luận văn, XEM TẠI ĐÂY

Phân loại rủi ro tín dụng

Có hai căn cứ phân loại rủi ro tín dụng: nguyên nhân phát sinh rủi ro và khả năng trả nợ của khách hàng:

Căn cứ vào nguyên nhân phát sinh rủi ro

Rủi ro danh mục (Portfolio Risk): Rủi ro danh mục là rủi ro xuất phát trong quá trình quản lý danh mục cho vay của ngân hàng, thường được chia thành 2 loại:

• Rủi ro nội tại: Rủi ro xuất phát từ những đặc điểm riêng biệt của từng chủ thể và từng lĩnh vực. Nó xuất phát từ đặc điểm hoạt động hoặc đặc điểm sử dụng vốn của khách hàng.
• Rủi ro tập trung: Là rủi ro khi ngân hàng tập trung cho vay cho một số khách hàng, một số ngành kinh tế hoặc một số lĩnh lực.

Rủi ro giao dịch (Transaction Risk): Rủi ro giao dịch là rủi ro phát sinh trong quá trình giao dịch, xét duyệt cho vay và đánh giá khách hàng. Rủi ro giao dịch được chia thành 3 loại:

• Rủi ro lựa chọn: Liên quan đến quá trình đánh giá và phân tích lựa chọn phương án vay tốt nhất để đưa ra quyết định cho vay
• Rủi ro bảo đảm: Rủi ro phát sinh từ các tiêu chuẩn đảm bảo
• Rủi ro nghiệp vụ: Là rủi ro liên quan đến quá trình quản lý hoạt động cho vay bao gồm cả việc sử dụng hệ thống xếp hạng rủi ro và kỹ thuật xử lý các khoản cho vay có vấn đề.

Rủi ro tác nghiệp: Đề cập đến các tổn thất do cán bộ ngân hàng, hệ thống nội bộ, quá trình xử lý… hoạt động không hiệu quả (hoặc không hoạt động). Ngoài ra, rủi ro tác nghiệp còn bị ảnh hưởng bởi các sự kiện bên ngoài tác động vào ngân hàng.

Căn cứ vào khả năng trả nợ của khách hàng

Dựa trên khả năng trả nợ của khách hàng, rủi ro tín dụng cơ bản được phân thành ba loại:

Rủi ro không trả nợ đúng hạn: Trước khi tiến hành hoạt động cho vay tín dụng, ngân hàng và khách hàng cần thực hiện một bản quy ước về thời gian hoàn trả nợ vay. Tuy nhiên, đến thời gian này mà khách hàng chưa thực hiện hoàn trả nợ vay (tức ngân hàng vẫn chưa thu hồi được vốn vay).

Rủi ro do mất khả năng chi trả: Là loại rủi ro xuất phát từ việc doanh nghiệp đi vay không đủ khả năng hoàn trả nợ vay buộc ngân hàng phải thanh lý tài sản bảo đảm của doanh nghiệp đã thế chấp để bù đắp vào khoản nợ đã vay.

Rủi ro không giới hạn ở hoạt động cho vay: Xuất phát từ các hoạt động tín dụng khác của ngân hàng như: tín dụng thuê mua, tài trợ thương mại, bảo lãnh, cam kết...

Tóm tắt phân loại rủi ro tín dụng

Các chỉ tiêu đánh giá rủi ro tín dụng là gì?

Các chỉ tiêu đánh giá RRTD của các ngân hàng thương mại đặc biệt quan trọng vì nó thể hiện rõ RRTD của ngân hàng đó, cụ thể:

Nợ quá hạn

Đây là chỉ tiêu đánh giá cơ bản nhất của RRTD. Nợ quá hạn phát sinh khi người vay không có khả năng trả một phần hoặc toàn bộ khoản vay khi đến thời gian trả nợ theo cam kết. Tùy thuộc vào thời gian nợ, ngân hàng sẽ xác định khoản nợ thành 5 nhóm: Nợ đủ tiêu chuẩn, nợ cần chú ý, nợ dưới tiêu chuẩn, nợ nghi ngờ và nợ có khả năng mất vốn. Nếu ngân hàng có tỷ lệ nợ quá hạn và số khách hàng có dư nợ lớn, điều này chứng tỏ ngân hàng đang phải đối mặt với RRTD khá cao

Nợ xấu

Nợ xấu là khoản tiền ngân hàng cho vay không được khách hàng thanh toán trong một khoảng thời gian nhất định thường từ 90 đến 180 ngày. Nợ xấu là các khoản nợ thuộc nhóm 3,4,5. Nợ xấu được phản ánh qua 2 chỉ tiêu:

Tỷ lệ nợ xấu = Nợ xấu/Tổng dư nợ

Tỷ lệ nợ xấu theo nhóm nợ = Tổng số dư nợ xấu (3,4,5)/Tổng dư nợ xấu

Tỷ lệ nợ xấu trên vốn chủ sở hữu = Tổng dư nợ xấu/Vốn chủ sở hữu

Tỷ lệ nợ xấu trên quỹ dự phòng tổn thất = Tổng dư nợ xấu/Quỹ dự phòng tổn thất

Theo Ngân hàng Thế giới, tỷ lệ nợ xấu ở mức 5% là có thể chấp nhận được, mức 1-3% là tốt nhất. Với những ngân hàng có tỷ lệ nợ xấu càng cao thì chất lượng tín dụng của ngân hàng đó càng thấp.Tỷ lệ nợ xấu phản ánh tỷ lệ vốn thu hồi khó khăn hoặc có nguy cơ không thu hồi được của ngân hàng.

Dự phòng rủi ro tín dụng

Dự phòng RRTD là khoản tiền được trích lập để bù đắp cho những khoản vay của ngân hàng cho vay trong trường hợp khách hàng không có khả năng chi trả hoặc khoản nợ được xếp vào nhóm 5. Mỗi ngân hàng cần có cách tính các khoản dự phòng phù hợp để có thể bù đắp cho phần vốn bị thiếu hụt vừa tránh cho phí tăng cao ảnh hưởng đến lợi nhuận ròng. 

Các chỉ tiêu đánh giá rủi ro

Dấu hiệu nhận biết rủi ro tín dụng

Để nhận biết rủi ro tín dụng, thông thường chúng ta sẽ dựa vào hai dấu hiệu:

• Dấu hiệu tài chính: Xem xét thực trạng tình hình hoạt động của doanh nghiệp thông qua các loại giấy tờ, báo cáo tài chính (ví dụ như: khách hàng thu hẹp quy mô sản xuất kinh doanh, khả năng thanh toán giảm, cơ cấu lại tài chính doanh nghiệp, báo cáo hoạt động kinh doanh…)
• Dấu hiệu phi tài chính: Ngược lại với dấu hiệu tài chính, dấu hiệu phi tài chính có thể được phát hiện thông qua hoạt động tiếp xúc, trao đổi trực tiếp với khách hàng. Một vài dấu hiệu phi tài chính ví dụ như: Khách hàng thay đổi cơ cấu nhân sự Ban điều hành, trì hoãn thực hiện các nghĩa vụ báo cáo khi đến hạn, cắt giảm lao động...

Hệ quả của rủi ro tín dụng

Đối với ngân hàng

Ngân hàng thương mại là trung gian tài chính, vì thế nếu tỷ lệ rủi ro tín dụng cao có nghĩa là các khoản cho vay không thu hồi được lớn sẽ làm giảm khả năng thanh toán các khoản tiền gửi của NHTM. Thêm vào đó, nếu một NHTM có tỷ lệ nợ xấu/Tổng dư nợ lớn, những khoản vay lớn không thu hồi được,... ngân hàng sẽ bị giảm uy tín từ phía khách hàng

Đới với nền kinh tế

Ngân hàng sẽ là đối tượng chịu ảnh hưởng trực tiếp từ RRTD, nếu thông tin bị phát tán, theo tâm lý người dân sẽ ồ ạt đi rút tiền, lúc này ngân hàng sẽ gặp khủng hoảng trầm trọng. Thêm vào đó, các ngân hàng hoạt động theo mô hình chuỗi mắc xích, nếu một ngân hàng xảy ra vấn đề, các ngân hàng sẽ bị ảnh hưởng tùy theo mức độ. Điều này tác động xấu đến nền kinh tế chung của quốc gia, gây bất ổn nền kinh tế. Vì vậy việc quản trị RRTD là việc làm vô cùng quan trọng đối với một NHTM.

Trên đây là toàn bộ những kiến thức cơ sở mà bạn cần biết xoay quanh khái niệm "Rủi ro tín dụng là gì”. Hy vọng với những chia sẻ này, bạn sẽ hoàn thành tốt bài tiểu luận, luận văn về rủi ro tín dụng của mình. Đừng quên liên hệ với chúng tôi nếu bạn cần trợ giúp nhé!